Historia

Prowadzenie działalnosci oswiatowej było obowiazkiem i jedna z funkcji duszpasterskich każdej parafii już od 1215 roku, kiedy to IV Sobór Laterański wydał uchwałę nakazujaca utrzymanie nauczyciela gramatyki przy wszystkich zamożniejszych parafiach. Nie wiemy ostatecznie, kiedy w Rakietnicy powstała pierwsza szkoła? Możemy jedynie przypuszczać, że mogła ona być już w XV wieku, kiedy to studentami Uniwersytetu Jagiellońskiego byli Derszniacy i Czelatyccy oraz kleryk z roku 1484 Stanisław Kozioł, których przecież musiał ktos nauczyć czytać i pisać. O istnieniu szkół w poszczegó1nych parafiach swiadcza dokumenty wizytacji kanonicznych. Według akt wizytacyjnych przeprowadzonych przez kanonika Fryderyka Alembeka, z upoważnienia wikariusza generalnego ks. Samuela Molickiego z lat 1636 -1642 spotykamy się z różnym okresleniem szkoły jako: dom szkolny, szkoła czy bakataria. Pierwszy zapis o rokietnickiej szkole w tych aktach dotowany jest z dnia 15 .II.1637 roku, a notatka mówi: "Dom szkoły w okolicy bramy głównej cmentarza jest wystarczajacy". Ks. Alembik stwierdza, że wszystkie szkoły budowane były z drewna na wzór wiejskich chat. Inna wizytacja z roku 1646 mówi nam o samym nauczycielu, pracujacym w Rokietnicy: "Grzegorz Janikowicz, rektor szkoły usługuje kosciołowi od 24 lat, jako nauczyciel i organista, który zadosć uczynił swemu obowiazkowi". Spotykamy się tu z bardzo przychylna i pochlebna ocenę pracy nauczyciela, który zarazem był organista. Wypływa stad również oczywisty wniosek, że szkoła istniała już co najmniej w roku 1622 skoro nauczyciel pracował w niej już 24 rok. W szkołach wiejskich parafialnych pracował najczęsciej jeden nauczyciel, który miał okreslone stałe uposażenie na co składało się: mieszkanie w szkole, ogródek, sad, kawałek pola. Ponadto otrzymywał też od proboszcza trzecia częsć niestałych dochodów koscielnych, tzn. od chrztów, pogrzebów, slubów i kolęd. Do szkół parafialnych uczęszczali chłopcy w wieku od 5 do 20 lat, nauka była odpłatna. Płacono tzw.- salaria pieniężne, zwane inaczej kwarta,po 2 grosze od ucznia wpłacane na kwartał. Poza nauka w szkole chłopcy byli zobowiazani do częstego udziału w nabożeństwach koscielnych wraz ze swymi bakałarzami. W roku 1723 odbywa się synod, w którym obok celów religijnych i koscielnych podkresla się także potrzebę kształcenia obywatelskiego. Nakazuje się uczyć katechizmu, równoczesnie wiadomosci o literach, kaligrafii, sztuki pisania i czytania wreszcie deklinacji i koniugacji. We wszystkich szkołach, w tym i rokietnickiej nauczano w języku łacińskim. Ze względu na koszty liczba uczniów była zróżnicowana, szkoła liczyła od 2 do 10 chłopców. Rokietnicka placówka oswiatowa istniała do czasów zaborów. Po utracie niepodległosci austriackie władze zaborcze poczatkowo nie przywiazywały żadnej wagi do problemów oswiaty, pozostawiajac ten problem gminom i dworom. Te, pozbawione jakichkolwiek funduszy nie przejawiaja zainteresowania i nie przejmuja się problemem edukacji. Nie istniał również doraźny obowiazek szkolny, a jeżeli już była szkoła, to nauka prowadzona była w języku niemieckim. Taki stan rzeczy nie mógł nie odbijać się na warunkach kształcenia, szczegó1nie na wsi. Rokietnicka szkoła zamykana była kilkakrotnie i to na kilka lat. Na przykład w roku 1821 nie istnieje, by znowu pojawić się w 1848 r. Rok 1861 przyniósł poważne zmiany. Po uzyskaniu autonomii przez Galicję, Sejm Krajowy wysuwa postulat wprowadzenia do szkolnictwa języka polskiego, przyjęcia państwowego funduszu szkolnego i powołanie stałej sejmowej komisji edukacyjnej. Ustawa szkolna kładzie kres germanizacji szkolnictwa galicyjskiego, ale nie zmienia podstaw materialnych szkoły. Brakowało budynków szkolnych i wyposażenia. W Rokietnicy w tym okresie nauczanie odbywało się na terenie obszaru dworskiego, gdzie Zygmunt Dembowski, ówczesny własciciel przeznaczył jedno pomieszczenie. W 1865 roku rokietnicka szkołę przekształcono z parafialnej na trywialna, czyli publiczna z 70 uczniami i trzema oddziałami. Nauczycielami kolejno sa: Ignacy Szczescikiewicz -1863 r. i od 1864r. do 1868 r. Józef Rewakowicz, pózniej jego brat Szymon Rewakowicz. W zakres nauczania wchodziły: czytanie i pisanie, gramatyka polska i rachunki. Około 36 dzieci uczęszcza do tzw. szkoły niedzielnej, gdzie zdobywaja podstawowe umiejętnosci w czytaniu i pisaniu oraz spiewie. Kończacy się XIX wiek przyniósł pozytywne zmiany w oswiacie. Szkoła otrzymała nowe pomieszczenie. W 1880 roku na ten cel Rada Gminy przeznaczyła stary budynek drewniany znajdujacy się w okolicach drogi za mleczarnia. Powołana została Rada Szkoły, której zadaniem było bieżace zarzadzanie szkoła oraz zatrudnianie nauczycieli. Na czele rady stanał ks. Michał Rosicki, proboszcz parafii. Do roku 1889 nauczycielem byt Antoni Majewski, który po 15 latach pracy odszedł z Rokietnicy w atmosferze skandalu moralnego. Po nim zatrudniono już dwóch nauczycieli Michała Kijowskiego, jako nauczyciela wiodacego i pomocnika, Aleksandra Kozłowskiego. W roku 1890 z inicjatywy księdza wikarego i katechety szkolnego ks. Stanisława Faleckiego za patrona szkoły obrano sw. Stanisława Kostkę. 17 listopada tego roku odprawiono specjalna mszę, w której uczestniczyły zarówno dzieci z nauczycielami, jak również niektórzy rodzice. W trzy lata pózniej zakupiono dla młodzieży szkolnej choragiew z wizerunkiem patrona szkoły, która poswięcił ks. Aleksander Pawłowski w obecnosci młodzieży, znaczniejszych gospodarzy oraz Zygmunta Dembowskiego, własciciela majatku w Rokietnicy, posła na Sejm Krajowy. Od poczatku roku szkolnego 1890/91 prace rozpoczał również nowy nauczyciel Ludwik Goszka. Byt to radykalny działacz ludowy, który już na poczatku wpadł w konflikt z przewodniczacym Rady Szkoły ks. Michałem Rosickim, też bardzo aktywnym działaczem społecznym. Konflikt miał podłoże polityczne, mimo ze nie dotyczył spraw szkolnych, dla obu skończył się niekorzystnie. Ludwika Goszkę przeniesiono do Tuligłów, a ks. Rosicki musiał zrezygnować z wszystkich funkcji publicznych. Rezygnacja nie została przyjęta, jednak do Rady Gminy już go nie wybrano, co przyjał z ogromna gorycza i żalem. Jednak po przerwie jednokadencyjnej został ponownie wybrany. Ze względu na duże przepełnienie w szkole (około 400 uczniów), czas nauki oraz znaczne odległosci, mieszkańcy Woli Rokietnickiej w 1903 roku wyszli z inicjatywa budowy szkoły w tej częsci wsi. Poczatkowo C.K. Rada Szkolna Krajowa odmawia udzielenia pożyczki w kwocie 6000 koron na ten cel. W roku 1908 szkoła tam już istnieje, jest jednak nieczynna. Bezposrednio przed I wojna swiatowa jest w Rokietnicy szkoła dwuklasowa z planem szkoły czteroklasowej. Nauczycielami w tej szkole sa: Gabryel Kowalski - nauczyciel kierujacy, Wanda Matejska i czasowo: Kazimierz Gardzielik, Jan Strzelec, Helena Chmurówna /Chmura/, Maria Kulczycka, Felicja Bielecka. Pomimo istnienia szkół i obowiazku szkolnego, problem analfabetyzmu na wsi nie został rozwiazany. Według badań przeprowadzonych w 1902 roku najmniej analfabetów miały Tuligłowy, bo około 45%, Rokietnica i Czelatyce w granicach 51 - 60%, natomiast Tapin najwięcej, bo blisko 90% mieszkańców. Po zakończeniu działań wojennych i odzyskaniu niepodległosci w 1919 roku ukazał się dekret Naczelnika Państwa ,,0 obowiazku szkolnym", w którym, jako naczelna zasadę przyjęto powszechnosć dostępu do oswiaty i objęcia obowiazkiem szkolnym dzieci od 7 do 14 lat. Gminom nałożono obowiazek zakładania szkół powszechnych w każdej miejscowosci, w której było co najmniej 40 dzieci w wieku szkolnym. W 1921 roku wprowadzono nowe programy do szkół. Nauczano następujacych przedmiotów: religii, języka polskiego, rachunków z geometria, rysunków, spiewu, przyrody i geografii, historii, a ponadto wprowadzono przedmiot gry i gimnastyka oraz roboty kobiece. W 1924 roku uczyli następujacy nauczyciele: Makary Czerniawski, Gabryel Kowalski, Ignacy Strzelec, na Woli - Józefa Zysówna. Szkoła w Rokietnicy posiadała własny, drewniany budynek o 2 klasach lekcyjnych, jedna sala była wynajmowana w budynku Kółka Rolniczego. Przy niej znajdował się ogród dla celów naukowych o powierzchni około 40 metrów kwadratowych /boisko szkolne/. Znajdowało się też mieszkanie dla kierownika oraz około 1 mórg pola uprawnego do jego dyspozycji. Na Woli Rokietnickiej była szkoła jednoklasowa, budynek drewniany z jedną izba lekcyjna. Na początku lat trzydziestych władze oswiatowe zaczęły przygotowywać reformę szkolnictwa. Społecznosć wiejska natomiast, zaczęła mysleć o budowie nowej szkoły. Ponieważ nie doszło do porozumienia miedzy Rokietnica Dół a Wola, w 1930 r. rozpoczęto budowę dwóch szkół . W Rokietnicy miała być budowana szkoła III stopnia z programem siedmioklasowym, jednak ze względu na brak pieniędzy spowodowany min. budowa dwóch szkół, skreslono jedno skrzydło z pierwotnego projektu. Te działania miały niestety, negatywne skutki. Nie dosć, że skłóciły wies, to jeszcze w znacznym stopniu obniżyły poziom nauczania, zamykając młodzieży bezposredni dostęp do szkół srednich, gdzie wymagane było ukończenie siedmiu klas. Po oddaniu do użytku w 1933 r. nowej szkoły i przyłączeniu Rokietnicy do zbiorczej gminy w Chłopicach, była to jedyna szkoła II stopnia w tej gminie tj. dajaca możliwosć ukończenia szesciu klas. W roku 1937/38 uczęszczało 231 uczniów, a na 1334 dzieci w tej gminie aż 1103 kończyło swoja edukację na czterech klasach. Rozpoczęcie działań wojennych 1 wrzesnia 1939 roku uniemożliwiło tradycyjne rozpoczęcie w tym dniu roku szkolnego. W Rokietnicy naukę rozpoczęto dopiero 20 listopada i to z ogromnymi trudnosciami organizacyjnymi. Powodem tych trudnosci było przede wszystkim brak lokalu, sprzętu oraz kadry. Wiele sprzętu zostało zniszczone przez stacjonujace w szkole wojska niemieckie. Niektórych nauczycieli powołano do wojska, jak choćby wspomnianego już wczesniej Jana Cyprysia, inni nie powrócili z wakacji. Okupant polecił zniszczyć podręczniki szkolne, a w ich miejsce opracowano biuletyn "Ster". Z programów usunięto historię, geografię oraz literaturę polska. Taka polityka oswiatowa spowodowała powstawanie tajnego nauczania. Na naszym terenie proces ten datuje się od poczatku okupacji, jednak w formie szczatkowej. Dopiero powstanie tajnej Gminnej Komisji Oswiaty i Kultury w Chłopicach w 1943 roku pod przewodnictwem Henryka Kozubala - kierownika szkoły z Rokietnicy, pozwala na zorganizowanie tajnego systemu nauczania. Tworza się grupy 2 - 5 osobowe, które pod kierownictwem nauczyciela przerabiaja program szkolny. W Rokietnicy oprócz kierownika Kozubala tajnym nauczaniem zajmowali się: Genowefa Banachowska, pochodzaca z Rokietnicy, Emilia Serafin z Leżajska, pózniej długoletnia nauczycielka, wychowawczyni co najmniej dwóch pokoleń uczniów i Ignacy Strzelec nauczyciel od 1911roku i kierownik szkoły, zmarły w 1953 roku. Po drugiej wojnie swiatowej w 1945 r., w Rokietnicy, w budynku podworskim utworzono Gimnazjum Ogó1noksztatcace pod patronatem Gminnej Spółdzielni w Chłopicach z dyrektorem Walentym Jankewem na czele. Zorganizowana była najpierw klasa wstępna, co oznaczało, że uczęszczali tam uczniowie po ukończeniu VI klasy szkoły podstawowej, co umożliwiło im zrównanie się z tymi, którzy ukończyli klasę VII i automatycznie przejscie do klasy VIII. Ukończenie gimnazjum nie kończyło się jednak matura. Uczęszczała do niego młodzież z Rokietnicy, Czelatyc, Boratyna, Dobkowic, Ciemięrzowic, Kaszyc, Chorzowa, Węgierki i Pruchnika. W roku 1948 stan szkoły wynosił 150 uczniów. W skład Rady Gimnazjum wchodzili: Szymon Wota, Antoni Tereszkiewicz, Franciszek Pieróg, Feliks Zaprzała. Nauczycielami między innymi byli Mieczysław Nowaczek, Eugenia Salerz, Stefania Nosek, ks. Tadeusz Koński, ks. August Gliwa. Gimnazjum rozwiazano w 1950 roku z powodu braku srodków finansowych. W 1962 roku odbyt się jedyny zjazd absolwentów, w którym uczestniczyło blisko 50 osób. W latach szesćdziesiatych i siedemdziesiatych w Rokietnicy funkcjonowała dwuletnia Szkoła Przysposobienia Rolniczego. Uczęszczali do niej absolwenci szkoły podstawowej z okolicznych licznych wsi. Dawała ona kwalifikacje rolnicze na poziomie szkoły zawodowej. Tymczasem szkolnictwo podstawowe po drugiej wojnie swiatowej znalazło się w swoistej permanentnej reformie. Najpierw nałożono obowiazek ukończenia siedmiu klas szkoły podstawowej, jednoczesnie przystapiono do likwidacji analfabetyzmu wsród dorosłych. W latach szesćdziesiatych wprowadzono osmioklasowa szkołę podstawowa z obowiazkiem dalszej edukacji w szkołach ponad podstawowych. W latach siedemdziesiatych próbowano utworzyć tzw. "dziesiciolatki", w tym celu utworzono zbiorcze szkoły gminne. Reforma ta jednak nie powiodła się. W tym czasie zmienia się równiez podporzadkowanie szkół podstawowych. W latach osiemdziesiatych pod względem finansowym sprzężone były one z budżetem gminy, by w roku 1990 przejsć pod całkowity zarzad Kuratorium Oswiaty i Wychowania. W roku 1996 działalnosć oswiatowa stała się zadaniem własnym samorzadu gminnego z nadzorem pedagogicznym ze strony kuratorium. W roku 1999 w ramach nowej reformy utworzono szescioklasowa szkołę podstawowa i trzyletnie gimnazjum. Dzis jeszcze za wczesnie oceniać powodzenie tej reformy, oraz trafnosć wyboru modelu oswiaty. Przez wieki wielu pracujacych tutaj nauczycieli zapisało się złotymi zgłoskami w historii nie tylko oswiaty, ale również w życiu kulturalnym i społecznym. Sposród wielu wymienimy między innymi: Emilię Serafin, Zofię Tereszkiewicz, Franciszka Gwozdzia (wieloletniego kierownika szkoły, prezesa Rady Nadzorczej Spółdzielni Mleczarskiej w Rokietnicy i aktywisty ludowego) i Ignacego Strzelca.